À une vingtaine de kilomètres d’Athènes, la petite ville d’Eleusis est liée à l’un des mythes les plus importants chez les Anciens, celui de Déméter. L’Eleusina antique accueillait les mystères, rituels qui initiaient les Grecs anciens au miracle de la vie et à l’alternance de la mort. Elle est devenue aujourd’hui une ville industrielle, ce qui entraîne des conséquences désastreuses pour le sanctuaire et la région.
°
« …Il est assez rare que le cinéma s’attache ainsi aux profondeurs de la terre. Assez rare qu’il s’attache avec autant de tendresse et d’opiniâtreté — douze années de tournages erratiques mais obstinés dans le site d’Éleusis — à saisir ce qui survit de mystères passés, de villes enfouies, de vies enfuies. Filippos Koutsaftis a pensé le cinéma comme un art des survivances, une archéologie au sens plein du terme. Mais l’archéologie est un champ de batailles, et pas seulement de fouilles. Le cinéaste a bien vu que les choses survivantes se faisaient la guerre à chaque moment : choses survivantes pour tuer la mémoire (les usines pétrochimiques, l’asphalte par-dessus la Voie sacrée), contre lesquelles des êtres survivants luttent pour redonner naissance à quelque chose, comme chez cet homme qui erre parmi les pierres et en prend soin comme d’enfants blessés. Tout cela guidé par un phrasé d’images si simples et de mots si profonds qui font de ce film un seul et grand poème » –
Georges Didi-Huberman, octobre 2013
°
H Eλευσίνα είναι μια μικρή βιομηχανική πόλη, 20 χιλιόμετρα δυτικά της Aθήνας. Mε την πόλη αυτή δέθηκε από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια ο αγαπημένος μύθος των αρχαίων, ο μύθος της θεάς Δήμητρας, θεάς της γεωργίας και της ευφορίας της γης, και της κόρης της, Περσεφόνης. Eδώ όπου, σύμφωνα με το μύθο, πρωτοκαλλιεργήθηκαν τα θεία δώρα, τα δημητριακά, αναπτύχθηκαν και οι μεγαλύτερες βιομηχανίες της Eλλάδας, με καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή και το ιερό. Kινηματογραφούμε αυτή την πόλη επί δέκα χρόνια, απ’ τη μεριά του προσκυνητή. παρακολουθούμε τα καθημερινά, ταπεινά και μεγαλειώδη. και ανακαλύπτουμε κτερίσματα από το αρχαίο πρόσωπο, εντοιχισμένα στη σύγχρονη ζωή. H Eλευσίνα είναι δυτικά, χώρος ιερός, σημείο και όριο για να δει κανείς τόσο τον κόσμο γύρω του όσο και τον εαυτό του.
« …Σπάνια ο κινηματογράφος έχει συνδεθεί τόσο με τη γη. Πολύ σπάνια έχει συνδεθεί, με τόση τρυφερότητα και ενδελέχεια – δώδεκα χρόνια περιπλανητικού και επίμονου γυρίσματος στο χώρο της Ελευσίνας – για να αδράξει αυτό που επιβιώνει από τα περασμένα μυστήρια, από τις πόλεις που μας έχουν διαφύγει, τις ζωές που μας έχουν διαφύγει. Ο Φίλιππος Κουτσαφτής σκέφτηκε τον κινηματογράφο σαν την τέχνη των « επιζώντων », σα μια αρχαιολογία – με την πλήρη έννοια του όρου. Αλλά η αρχαιολογία είναι ένα πεδίο μάχης κι όχι μόνο ανασκαφών. Ο κινηματογραφιστής είδε πολύ καλά πως αυτό που επιβιώνει, κάθε στιγμή πολεμά. Κάτι επιβιώνει για να σκοτώνει τη μνήμη (τα εργοστάσια, η άσφαλτος που σκεπάζει την Ιερά οδό), και κάποια όντα επιβιώνουν για να παλεύουν να ξαναδώσουν ζωή (όπως αυτός ο άνθρωπος, ανάμεσα στις πέτρες, τις οποίες περιποιείται σα πληγωμένα παιδιά). Όλα αυτά, μέσα από εικόνες τόσο απλές και λόγια τόσο βαθειά που κάνουν η ταινία αυτή να είναι ένα μοναδικό και μεγάλο ποίημα. » – Georges Didi-Huberman, Οκτώβρης 2013
