1
00:00:32,909 --> 00:00:43,524
PTICE ARABIJE
FRAGMENTI PREPISKE

2
00:00:46,023 --> 00:00:53,241
sa pismima Simone Weil
Antoniju Ataresu, 1941-1942

3
00:03:03,101 --> 00:03:07,673
1939. španski republikanci
beže od Frankovog režima,

4
00:03:08,081 --> 00:03:12,839
prelaze Pirineje tražeći
utočište u Francuskoj.

5
00:03:13,117 --> 00:03:16,242
Većina je smeštena u logore.

6
00:03:18,224 --> 00:03:22,743
Godinu dana kasnije nemačka armija
je bila pred vratima Pariza.

7
00:03:22,744 --> 00:03:25,434
Mlada jevrejska filozofkinja
Simone Weil

8
00:03:25,890 --> 00:03:30,630
prelazi sa porodicom u Slobodnu zonu
u Marsej i prilazi Pokretu otpora.

9
00:03:32,518 --> 00:03:37,875
1941. Simone Weil saznaje da je
Antonio Atares, mladi španski anarhista,

10
00:03:38,121 --> 00:03:42,560
još uvek zarobljen
u logoru Verne d'Ariež.

11
00:03:43,024 --> 00:03:47,762
Kako bi mu
pomogla, odlučuje da mu piše.

12
00:03:53,583 --> 00:03:54,858
Gospodine,

13
00:03:55,968 --> 00:04:01,644
sigurno ćete se iznenaditi što
primate pismo od nepoznatog,

14
00:04:01,645 --> 00:04:04,814
ali vaš bivši sapatnik u logoru, Nikola,

15
00:04:04,849 --> 00:04:07,427
mi je tako pričao o vama

16
00:04:07,462 --> 00:04:09,188
da mi se čini da vas poznajem.

17
00:04:10,127 --> 00:04:14,662
Da li ga se sećate?
Bio je sa vama u junu i u julu.

18
00:04:15,434 --> 00:04:16,632
Rekao mi je

19
00:04:17,115 --> 00:04:18,946
da nemate nikoga

20
00:04:19,090 --> 00:04:21,326
i da ne primate nikakvu pomoć.

21
00:04:22,004 --> 00:04:25,134
Zato želim da učinim nešto za vas.

22
00:04:27,036 --> 00:04:29,975
Nažalost, ne mogu mnogo.

23
00:04:32,466 --> 00:04:35,701
Žao mi je, ne mogu da pišem španski.

24
00:04:37,570 --> 00:04:39,663
Ako ne znate dovoljno francuski

25
00:04:39,698 --> 00:04:41,570
da biste pročitali ovo pismo,

26
00:04:41,781 --> 00:04:45,512
nadam se da ćete naći
nekoga da vam ga prevede.

27
00:04:46,891 --> 00:04:50,269
Uz najbolje želje i srdačne pozdrave

28
00:04:51,335 --> 00:04:52,994
Simone Weil.

29
00:05:03,376 --> 00:05:09,022
10 marta 1941. Antonio Atares
prima prvo pismo od Simone Weil.

30
00:05:09,123 --> 00:05:14,140
Mesec dana kasnije, Višijevska
vlada ga deportuje u Djelfu,

31
00:05:14,141 --> 00:05:16,131
logor u Alžiru.

32
00:06:07,161 --> 00:06:09,037
Petog juna 1941.

33
00:06:09,330 --> 00:06:10,557
Dragi prijatelju,

34
00:06:11,242 --> 00:06:17,783
jako mi je žao što su te poslali
tamo gde si sada, ako ti klima škodi.

35
00:06:18,178 --> 00:06:20,636
Reci, može li se nešto za tebe?

36
00:06:20,637 --> 00:06:25,501
Da li ti treba topla odeća
za noć ako su noći hladne?

37
00:06:25,880 --> 00:06:29,405
Molim te, javi mi približnu veličinu.

38
00:06:31,353 --> 00:06:34,599
Odeća se teško nalazi,

39
00:06:34,600 --> 00:06:37,242
ali možda ću ipak nešto uspeti.

40
00:07:22,307 --> 00:07:26,038
Prepisala sam ti jednu strofu
koja mi se čini lepom:

41
00:07:47,778 --> 00:07:51,848
"Ptice Arabije
žive večno

42
00:07:51,941 --> 00:07:55,994
"Žive jer ne znaju
šta je patnja.

43
00:07:56,270 --> 00:08:00,428
"Ako bi osetile patnju
na svetu ne bi više bilo

44
00:08:00,463 --> 00:08:03,399
"ptica Arabije.

45
00:09:05,588 --> 00:09:06,888
Kako se zoveš?

46
00:09:10,938 --> 00:09:12,704
Reci, kako se zoveš?

47
00:09:19,420 --> 00:09:20,536
Dobar dan.

48
00:10:13,185 --> 00:10:16,001
Poslala sam ti nešto novca,
poslaću opet,

49
00:10:16,002 --> 00:10:20,092
s vremena na vreme, prema
tvojim potrebama i mojim mogućnostima.

50
00:10:20,093 --> 00:10:26,378
Kad god imam nešto novca,
nikada ne smatram da je to moje.

51
00:10:26,714 --> 00:10:31,628
Prosto je tu. Ako ga
šaljem, nemam osećaj

52
00:10:31,663 --> 00:10:36,070
da ga dajem, on prosto prelazi iz moje
ruke u ruke onog kome je potreban,

53
00:10:36,071 --> 00:10:39,770
i čini mi se da je to mimo mene.

54
00:10:39,771 --> 00:10:43,213
Volela bih da novac bude kao voda,

55
00:10:43,214 --> 00:10:46,560
da sam teče tamo gde ga je malo.

56
00:10:46,561 --> 00:10:48,519
Zato, kad ti stigne novac

57
00:10:48,520 --> 00:10:51,181
ne smatraj da je to nešto od mene,

58
00:10:51,182 --> 00:10:55,972
već da je prosto nešto
novca palo u tvoje ruke.

59
00:10:55,973 --> 00:10:58,140
To nije nikako vezano za nas.

60
00:10:58,474 --> 00:11:02,736
Ono što jedno drugom dajemo
i što jedno od drugog primamo,

61
00:11:02,737 --> 00:11:05,711
to su misli i osećanja

62
00:11:05,712 --> 00:11:07,970
u obliku pisama.

63
00:12:12,252 --> 00:12:13,733
Dragi prijatelju,

64
00:12:14,482 --> 00:12:16,984
vreme je ovde divno.

65
00:12:16,985 --> 00:12:22,625
More se preliva svetlošću,
drveće se prekriva lišćem.

66
00:12:22,937 --> 00:12:23,772
Srećna sam

67
00:12:23,773 --> 00:12:28,451
što čujem da te raduje
posmatranje planina.

68
00:12:30,385 --> 00:12:32,859
Dok imamo stvari kao što je more,

69
00:12:33,173 --> 00:12:35,424
planine, vetar,

70
00:12:35,724 --> 00:12:38,304
sunce, zvezde,

71
00:12:38,832 --> 00:12:41,056
mesec, nebo,

72
00:12:42,285 --> 00:12:45,946
ne možemo da budemo sasvim nesrećni.

73
00:12:58,345 --> 00:13:02,227
A čak i da nam sve to bude uskraćeno

74
00:13:02,739 --> 00:13:04,518
i da nas zatvore u tamnicu,

75
00:13:05,111 --> 00:13:10,465
saznanje da sve te stvari postoje
i to što su lepe,

76
00:13:10,890 --> 00:13:14,939
da drugi slobodno uživaju u njima,

77
00:13:14,940 --> 00:13:17,235
mora uvek da nam bude uteha.

78
00:13:23,295 --> 00:13:27,417
Srećna sam zbog kontakta sa tobom.

79
00:14:13,613 --> 00:14:19,156
"Januar, februar, mart,
stiže kazna za kaznom.

80
00:14:20,013 --> 00:14:25,325
"Udubljene slepoočnice
pune vaši,

81
00:14:25,326 --> 00:14:32,084
"dva tužna oka, podnadula,
okorela od sna,

82
00:14:33,051 --> 00:14:38,166
"gole ključne kosti,
koščate lopatice,

83
00:14:38,167 --> 00:14:43,425
"pod nosom ravnodušna
lepljiva sjajna tečnost

84
00:14:45,609 --> 00:14:50,024
"iscrtava dijagonale,
hor rebara se rasprskava u

85
00:14:50,025 --> 00:14:54,658
"'Bože, smiluj se'
iz ogoljene ulubljene grudne kosti.

86
00:14:55,574 --> 00:15:01,311
"Iz bradavica curi gnoj
i teče ka stomaku

87
00:15:01,593 --> 00:15:08,261
"punom ekcema i prišteva,
šugavom, udubljenom trbuhu.

88
00:15:11,562 --> 00:15:19,550
"Gde je moj veseli pratilac,
bezbrižan, krepak, neukrotiv?

89
00:15:55,367 --> 00:15:59,188
"U jamama, uvek
pod vedrim nebom

90
00:15:59,559 --> 00:16:04,172
"gnusno đubrište
kuhinjskog otpada

91
00:16:04,608 --> 00:16:09,415
"gomile kora
sležu se i žute,

92
00:16:10,196 --> 00:16:16,927
"smrdljive mrtve kamile,
gnusni kosturi.

93
00:16:17,786 --> 00:16:22,238
"Ćebad kao
jedina odeća,

94
00:16:22,614 --> 00:16:26,628
"živi skeleti
pokriveni blatom,

95
00:16:27,342 --> 00:16:31,661
"noktima i zubima
kao jedinim alatom

96
00:16:32,008 --> 00:16:36,285
"pognuti ljudi
glođu raskvašene kosti.

97
00:16:37,422 --> 00:16:42,584
"Glad, borba sa smrću
održava ih na svetu

98
00:16:42,823 --> 00:16:45,134
"u koji su dovedeni.

99
00:16:45,447 --> 00:16:48,313
"Korov, crvi i gnoj,

100
00:16:48,450 --> 00:16:53,578
"smrdljiv, braonkast i opor
nagriza im utrobu.

101
00:16:54,147 --> 00:16:59,114
"Izjeda crvotočinu
nezdravi sok.

102
00:16:59,408 --> 00:17:05,678
"Ljudi postaju hijene,
beda i odricanje

103
00:17:06,879 --> 00:17:11,914
"ne preživaju zemlju
već kamenje.

104
00:18:05,029 --> 00:18:07,711
Kažeš mi da se ne lišavam
radi tebe

105
00:18:08,258 --> 00:18:12,564
jer život jednog zdravog vredi
više od dva anemičara.

106
00:18:14,201 --> 00:18:16,375
To me je rastužilo.

107
00:18:17,295 --> 00:18:18,817
Zar si bolestan?

108
00:18:22,506 --> 00:18:24,317
Ja, mada nisam,

109
00:18:24,964 --> 00:18:27,583
imam malo snage i vitalnosti.

110
00:19:38,478 --> 00:19:44,997
Dok ti pišem, sunce zalazi
pred mojim očima u Sredozemno more.

111
00:19:45,348 --> 00:19:51,569
Želela bih da ti svakog dana
vidiš tako lepe stvari.

112
00:19:51,604 --> 00:19:57,706
Ti i svi oni koji su
u stanju da uživaju u lepoti.

113
00:20:00,235 --> 00:20:03,738
Srećom, nebo je svuda lepo,

114
00:20:04,408 --> 00:20:07,419
u svako doba dana i noći,

115
00:20:07,797 --> 00:20:08,722
čak

116
00:20:09,014 --> 00:20:12,465
i kad se jedva vidi

117
00:20:12,836 --> 00:20:14,680
kroz oblake.

118
00:20:56,537 --> 00:21:01,019
Noći mora da su u Africi
vedre i pune zvezda.

119
00:21:01,345 --> 00:21:05,111
Da li ih mnogo gledaš?
Znaš li njihova imena?

120
00:21:05,112 --> 00:21:07,976
Platon je rekao da je vid važan

121
00:21:07,977 --> 00:21:12,934
samo zato što omogućava da vidimo
zvezde, planete, mesec i sunce.

122
00:21:14,358 --> 00:21:20,292
Sramota me je da priznam da jedva
znam neka sazvežđa i njihova imena.

123
00:21:20,655 --> 00:21:23,820
Pre par meseci
našla sam kartu neba

124
00:21:23,821 --> 00:21:26,697
da bih okončala svoje neznanje.

125
00:21:26,698 --> 00:21:31,969
Nisam je proučavala, jer mi nisu
potrebne knjige da bih gledala nebo

126
00:21:31,970 --> 00:21:34,862
i jer mogu, ako ga gledam često i dugo,

127
00:21:34,863 --> 00:21:41,255
da prepoznam grupe zvezda i
kretanje neba, kao pastiri

128
00:21:41,256 --> 00:21:45,141
koji su izmislili astronomiju
pre više hiljada godina.

129
00:21:45,506 --> 00:21:51,085
Nema veće radosti od
gledanja neba kad je noć vedra

130
00:21:51,120 --> 00:21:52,614
sa tolikom pažnjom

131
00:21:52,615 --> 00:21:55,506
da sve ostale misli nestanu

132
00:21:56,795 --> 00:21:58,288
i da osetiš

133
00:21:58,323 --> 00:22:01,044
kao da zvezde ulaze u dušu.

134
00:22:39,630 --> 00:22:45,025
Izgleda da ću uskoro napustiti
Marsej i ići da radim u poljima.

135
00:22:45,026 --> 00:22:48,138
Možda neću više moći

136
00:22:48,139 --> 00:22:50,413
mnogo da pišem. Zbog umora.

137
00:22:51,118 --> 00:22:54,581
Ali ću zato još više misliti na tebe.

138
00:24:34,961 --> 00:24:38,944
Šta god da mi kažeš o tome
koje izvore utehe imaš

139
00:24:39,102 --> 00:24:42,897
znam da imaš samo radost
osvojenu kroz muku.

140
00:24:42,898 --> 00:24:44,868
Ta je najlepša.

141
00:24:44,869 --> 00:24:51,284
Kada je pronađeš, sastaješ se sa pravim
mudracima iz predhrišćanskog doba

142
00:24:51,285 --> 00:24:53,175
i svim pravim svecima

143
00:24:53,176 --> 00:24:54,768
kojih je bilo od onda.

144
00:24:54,769 --> 00:24:59,936
Oni su umeli da uzdignu svoju dušu
do visine nepoznate većini ljudi

145
00:24:59,937 --> 00:25:03,190
gde je patnja radost, a radost patnja.

146
00:25:04,754 --> 00:25:08,933
To je takođe visina koju
dostižu pravi pesnici.

147
00:25:11,015 --> 00:25:13,498
Ti si brat svih njih, ali

148
00:25:13,533 --> 00:25:17,371
želim da tvoja patnja konačno prestane.

149
00:25:18,442 --> 00:25:22,465
Volela bih da sam na tvom mestu,
a ti na mojem.

150
00:26:07,696 --> 00:26:12,182
Ovo je prevod sa grčkog
nekoliko stihova od Eshila.

151
00:26:13,215 --> 00:26:20,141
Izgovara ih Prometej, bog
za kojeg su Grci verovali

152
00:26:20,142 --> 00:26:25,304
da je spasio ljude od propasti,
ukrao vatru i poklonio im je

153
00:26:25,305 --> 00:26:31,080
i naučio ih jeziku, brojevima,
astronomiji, zanatima i umetnosti.

154
00:26:31,791 --> 00:26:35,955
Zbog toga je kažnjen
i prikovan za stenu.

155
00:26:36,688 --> 00:26:41,590
Eshilova tragedija počinje
scenom kad ga prikivaju.

156
00:26:42,097 --> 00:26:44,372
On za to vreme ćuti,

157
00:26:44,865 --> 00:26:47,652
ali kad njegovi krvnici odu,

158
00:26:47,653 --> 00:26:48,749
on kaže:

159
00:26:51,311 --> 00:26:59,797
"O božanski etre i vi krilati vetrovi
vi izvori reka i talasi okeana

160
00:27:00,381 --> 00:27:08,467
"bezbrojni osmesi. Majko svega, Zemljo
i onaj koji sve vidi, lice sunca

161
00:27:08,468 --> 00:27:14,494
"pozivam vas! Pogledajte, šta
ja bog, trpim od ruke bogova!

162
00:27:14,495 --> 00:27:20,343
"Vidite kakvo poniženje ću morati
da trpim hiljadama godina.

163
00:27:20,742 --> 00:27:27,756
"Vreme protiv kojeg se borim.
Eto lanca koji me povređuje

164
00:27:27,757 --> 00:27:33,463
"koji je novi vladar besmrtnika
pronašao protiv mene.

165
00:30:22,053 --> 00:30:24,380
18 maj 1942.

166
00:30:25,277 --> 00:30:26,816
Dragi prijatelju,

167
00:30:27,584 --> 00:30:30,716
danas ti moram napisati nešto

168
00:30:31,298 --> 00:30:34,749
što će ti, bojim se, pričiniti mnogo tuge.

169
00:30:35,113 --> 00:30:37,975
Srce mi se cepa kad pomislim.

170
00:30:38,797 --> 00:30:40,995
Pomenula sam u prethodnom pismu

171
00:30:40,996 --> 00:30:44,468
da moji roditelji preduzimaju
korake za prelazak u Ameriku.

172
00:30:44,469 --> 00:30:48,612
Rekla sam ti da ne
mogu da odbijem odlazak sa njima.

173
00:30:48,967 --> 00:30:51,793
Mislila sam da neće uspeti,

174
00:30:53,912 --> 00:30:55,484
ali jesu.

175
00:30:55,760 --> 00:30:59,838
Slučajno smo
ubrzo došli do mesta na brodu.

176
00:31:03,882 --> 00:31:09,393
Dok čudesno prisustvo mora
svud okolo ispunjava svu moju dušu,

177
00:31:09,394 --> 00:31:11,787
moje misli su uz tebe.

178
00:31:20,823 --> 00:31:27,771
Poveravam zvezdama, mesecu, suncu,
plavom nebu, vetru, pticama,

179
00:31:27,772 --> 00:31:34,683
svetlu, beskrajnom prostoru,
poveravam njima, koji su uz tebe,

180
00:31:34,684 --> 00:31:38,526
poveravam im
sve moje misli za tebe

181
00:31:38,527 --> 00:31:42,675
i da ti svakog dana daju
radost koju ti želim

182
00:31:43,523 --> 00:31:46,008
i koju toliko zaslužuješ.

183
00:31:48,679 --> 00:31:54,694
Oprosti mi što nisam mogla ništa za tebe
i što sada odlazim tako daleko.

184
00:31:55,081 --> 00:31:57,918
Veruj u moje duboko prijateljstvo,

185
00:31:58,708 --> 00:32:00,399
Simone Weil.

186
00:33:09,397 --> 00:33:13,691
Znajući da im se bliži oslobađanje
pošto su se saveznici iskrcali u Alžiru,

187
00:33:13,692 --> 00:33:15,022
8. novembra 1942.

188
00:33:15,023 --> 00:33:18,834
umorni od čekanja da dođu po njih,
zarobljenici su zapalili logor.

189
00:33:18,835 --> 00:33:21,753
Pale klupe, stolice i stolove koje
su sami napravili.

190
00:33:21,754 --> 00:33:26,655
25. marta 1943
Simone Weil piše svojoj majci:

191
00:33:26,656 --> 00:33:31,427
"Kažu da su Španci
konačno oslobođeni,

192
00:33:31,428 --> 00:33:35,553
"ali ko zna da li je Antonio živ?

193
00:36:37,047 --> 00:36:50,308
26. maja 1943
Antonio Atares ulazi u voz za Oran.

194
00:36:50,309 --> 00:36:53,994
24 avgusta 1943
Simone Weil je umrla u Londonu.

195
00:36:54,087 --> 00:36:55,473
Bilo joj je 34 godine.

196
00:36:55,474 --> 00:37:00,555
Lekar islednik je napisao:
"Smrt je nastupila od popuštanja srca

197
00:37:00,556 --> 00:37:04,499
kao posledica slabosti
zbog nedostatka hrane

198
00:37:04,500 --> 00:37:08,619
a nije uzrokovana
tuberkulozom pluća."

199
00:37:34,052 --> 00:37:36,980
Draga Selma Weil,
fotografija koju si mi poslala

200
00:37:36,981 --> 00:37:41,186
naše nezaboravne Simone
neizmerno me je obradovala.

201
00:37:41,187 --> 00:37:46,659
Dugo sam gledao sliku ove žene
koju sam znao po suštini,

202
00:37:46,660 --> 00:37:48,345
a ne po izgledu.

203
00:37:48,346 --> 00:37:52,186
Oboje smo bili ljubitelji
duhovne lepote,

204
00:37:52,187 --> 00:37:56,648
smatrajući je jedinom lepotom
koja može da umiri društvo

205
00:37:56,649 --> 00:37:59,167
pred haosom u kojem se nalazi.

206
00:37:59,168 --> 00:38:02,016
Antonio Atares, Buenos Aires, 1951

207
00:38:55,541 --> 00:39:00,483
ARHIVE

208
00:39:29,010 --> 00:39:31,710
Muzika "Pesma ptica"
(katalonska narodna pesma)

209
00:40:04,027 --> 00:40:06,070
Prevod: Jasna Gonda